Tadeusz Różewicz jest kolejnym wybitnym twórcą, któremu poświęcony jest rok 2021.
Tadeusz Różewicz, ur. 9 października 1921 r. w Radomsku, zm. 24 kwietnia 2014 r. we Wrocławiu – polski poeta, dramaturg, prozaik i scenarzysta, członek Wydziału VI Twórczości Artystycznej Polskiej Akademii Umiejętności, wielokrotnie wymieniany jako kandydat do literackiej Nagrody Nobla.
W poezji współczesnej Tadeusz Różewicz daje wyraz niepokojom i goryczom pokolenia, które dojrzewało walcząc z okupantem. Autor, partyzant oddziałów Armii Krajowej, ukazuje w swych utworach rzeczywistość zrelatywizowanych wartości. Z człowiekiem uprzedmiotowionym, zdominowanym przez biologię, bądź wytwory techniki. Bohaterem lirycznym Różewicza jest osobowość zdezintegrowana, pozbawiona tożsamości, zagubiona w świecie rozpadu form. Wiersze Tadeusza Różewicza ukazują go nie tyle, jako poetę rozpaczy, ile sceptyka zbuntowanego wobec panującego porządku świata.
Gorzki obrachunek Różewicza z biografią swojego pokolenia, które bezskutecznie usiłuje odnaleźć się w chaosie życia współczesnego, znalazł doskonałe odzwierciedlenie w dramacie. Pisana w latach 1958–1959 debiutancka „Kartoteka”, to najbardziej znaczące powojenne dzieło sceniczne. Utwór pionierski, radykalnie poszerzający kanon możliwości inscenizacyjnych teatru, nie tylko w Polsce. Debiutancka sztuka Różewicza stała się klasyką teatralnej awangardy. To teatr wciąż żywy, dotykający sedna problemów współczesności.
Nikt w sposób równie nowatorski i skuteczny jak Tadeusz Różewicz nie przemyca na scenę tradycji, jakże niesłusznie dziś lekceważonej i wyśmiewanej. Miniony wiek nie zna przypadku równego oddziaływania polskiego pióra na kształt światowego teatru.
Siła twórczości Różewicza polega na umiejętności łączenia przeciwieństw. Pisarz z jednej strony hołduje klasycznej, kunsztownej formie, z drugiej – służy mu ona do wyrażania świeżych, niekonwencjonalnych treści. I odwrotnie – tematom z przeszłości autor nadaje często nowatorski wyraz. Dzięki temu utwory Różewicza stają się niejednoznaczne, niepokojące i uniwersalne.
W jego dramatach pobrzmiewa wciąż dwoista tożsamość bohaterów o inteligenckim rodowodzie. Osobników niejednoznacznych i duchowo rozdartych, gdyż ich szczytne powinności – wobec Boga, honoru i ojczyzny – w pojałtańskich realiach zostały zakwestionowane i skazane na porażkę.
Sztuki Różewicza odwołują się do wyobraźni widzów ostrym jak skalpel, przewrotnie inteligentnym, zmetaforyzowanym językiem. Ich kariera na zagranicznych scenach dowodzi, że posługuje się aluzjami czy podtekstami czytelnymi nie tylko w ojczyźnie.
Tadeusz Różewicz opublikował sporo zarówno tomików poetyckich, zbiorów prozatorskich, jak i dramatów. Spośród tomików poetyckich wspomnieć należy o: „Niepokój”, „Czerwona rękawiczka, „ Uśmiechy”, Niepokój”, „Zawsze fragment”, „Uśmiechy”, „Wiersz przeczytane”, „Znikanie”. Jest autorem takich dramatów, jak „Kartoteka”, „Grupa Laokoona”, „Wyszedł z domu”, „Białe małżeństwo”, „Pułapka”, „Kartoteka rozrzucona”, „Palacz”.
Pojęcia są tylko wyrazami
cnota i występek
prawda i kłamstwo
piękno i brzydota
męstwo i tchórzostwo
„Ocalony”
